Hãy nói qua về Phạm Thế Mỹ.
Phạm Thế Mỹ là một trường hợp đặc biệt hiếm hoi trong làng âm nhạc Việt Nam, cả trước và sau 1975. Ông là nhạc sĩ Việt-cộng, nhưng những bài nhạc của ông được các ca sĩ lính-quốc-gia hát nhiều đến mức, nếu không thật sự tìm hiểu kĩ, những bài nhạc đó rất dễ bị lầm tưởng là viết cho Việt Nam Cộng Hoà. Dẫn đến việc, có một số bài của ông rất nổi tiếng được cấp phép chính thức và được hát khắp nơi: “Bông hồng cài áo”, “Hoa vẫn nở trên đường quê hương”…, lại có những bài đến giờ vẫn chưa được cấp phép hát, như: “Trăng tàn trên hè phố”” và “Những ngày xưa thân ái”.
Cả 2 bài “Trăng tàn trên hè phố” và “Những ngày xưa thân ái” xứng được liệt vào danh sách những bài nhạc vàng hay nhất ở miền Nam trước năm 1975. Rất nhiều ca sĩ thành danh ở miền Nam ngày đó, và hải ngoại hiện tại, vẫn trình bày 2 ca khúc này của ông: Duy Khánh, Giang Tử, Tuấn Vũ, sau thì có Băng Tâm, Đan Nguyên, Trường Vũ, Như Quỳnh…
Bài “Trăng tàn trên hè phố” có những câu rất đẹp, mà ắt phải có một tâm hồn tinh tế, yêu quê hương, xúc động với thời cuộc, tác giả mới viết ra được
Lối gầy về nhà anh hoa phượng thắm
Màu xanh áo người thương
Nắng chiều đẹp quê hương
Hay nhạc buồn đêm sương
hay
Ánh trăng khuya sắp tàn trên hè phố
Thôi mình chia tay
Rồi mai đây có về
Quà cho tôi anh nhớ chép bài thơ
Nhưng ở note này, hãy nói chủ yếu về bài “Những ngày xưa thân ái”. Bài này, theo mình, phải nghe Duy Khánh hát mới thấm được thấy cái đẹp và buồn đến tê tái của cảnh chiến tranh bão lửa, những gì còn hoài vọng về, ắt chỉ có kỉ niệm đẹp của những ngày xa xưa êm đềm, đầy thân ái. Đặc biệt, câu
Nghe tin anh gục ngã dừng chân quán năm xưa
Uống nước dừa hay nước mắt quê hương
mỗi lần nghe, đều khiến lòng mình trùng xuống.
Điều đặc biệt, “Những ngày xưa thân ái” nguyên bản là một bài thơ của người anh ruột nhạc sĩ – nhà thơ Phạm Hổ, khi đó đã tập kết ra Bắc. Sau khi Phạm Hổ sáng tác bài thơ đó, thì ở miền Nam, Phạm Thế Mỹ cũng cho ra mắt bài nhạc cùng tên, nhưng ca từ nhân văn và dạt dào tình cảm hơn nhiều, dù nội dung chính đều là về “những ngày xưa”. Thôi, nói tới đây thôi, nói dài quá lại lan man qua chính trị…
Lời bài thơ của Phạm Hổ:
Tôi bắn hắn rồi
Những ngày xưa thân ái
Không ngăn nổi tay tôi
Những ngày xưa thân ái
Chắc hắn quên rồi
Riêng tôi, tôi nhớ:
Đồng làng mênh mông biển lúa
Sương mai đáp trắng cỏ đường
Hai đứa tôi,
Sách vở cặp chung
Áo quần nhàu giấc ngủ
Song song bước nhỏ chân trần
Gói cơm mo mẹ vắt xách tùng tơn
Nón rộng hỏng quai
Trong túi hộp diêm nhốt dế
Những ngày xưa êm đẹp thế
Không đem chung hai đứa một ngày mai
Hắn bỏ làng theo giặc mấy năm nay
Tôi buồn tôi giận,
Đêm nay gặp hắn,
Tôi bắn hắn rồi
Những ngày xưa thân ái
Không ngăn nổi tay tôi
Xác hắn nằm bờ ruộng
Không phải hắn thuở xưa
Tôi cúi nhìn mặt hắn
Tiếc hắn thời ấu thơ.
Lời bài nhạc cùng tên của Phạm Thế Mỹ:
Những ngày xưa thân ái anh gởi lại cho ai
Gió mùa xuân êm đưa rung hàng cây lưa thưa
Anh cùng tôi bước nhỏ áo quần nhăn giấc ngủ
Đi tìm chim sáo nở ôi bây giờ anh còn nhớ ?
Những ngày xưa thân ái xin gởi lại cho ai
Trăng mùa thu lên cao khóm dừa xanh lao xao
Anh cùng tôi trốn ngủ ra ngồi hiên lá đổ
Trong bầy chim trắng hiền mơ một nàng tiên dịu hiền
Đêm đêm nằm nghe súng nổ giữa rừng khuya thác đổ, anh còn nhắc tên tôi ?
Đêm đêm nhìn trăng sáng tỏ bên đồi hoa trắng nở, cuộc đời anh có vui ?
Thời gian qua mau tìm anh nơi đâu
Tôi về qua xóm nhỏ con đò nay đã già
Nghe tin anh gục ngã
Dừng chân quán năm xưa
Uống nước dừa hay nước mắt quê hương
Những đường xưa phố cũ thôi nỡ đành quên sao
Xin gọi lại tên anh giữa trời sao long lanh
Anh giờ yên giấc ngủ tôi nằm nghe súng nổ
Như lời anh nhắc nhở ôi câm hờn dâng ngập lối
Những ngày xưa thân ái xin buộc vào tương lai
Anh còn gì cho tôi tôi còn gì cho em
Chỉ còn tay súng nhỏ giữa rừng sâu giết thù
Những ngày xưa thân ái xin gởi lại cho em
Note thêm dù chẳng liên quan, là bài “Áo Lụa Vàng”, rất nổi tiếng qua tiếng hát Khánh Ly
Ngày mai em đến, xin mặc áo lụa vàng, nghe em hãy nhớ.
Quê hương anh đó, đang cần đến tình người, đang cần đến nụ cười
Cho tâm hồn nghỉ ngơi
cũng là một bài đầy nhân văn, được nhạc sỹ Phạm Thế Mỹ sáng tác để tặng Hà Thanh, vì có một lần, khi đến thăm ông trên giường bệnh, Hà Thanh mặc trên người một chiếc áo lụa vàng.