Xin bắt đầu câu chuyện về mối lương duyên của tôi và Raketa Big ‘Zero’ bằng vài chi tiết ngắn gọn nhỏ dẫn đến việc tôi quyết định mua con đồng hồ này, giữa hàng chục hiệu đồng hồ Xô Nga khác nhau.
Có một câu chuyện rằng, Mikhail Gorbachev – kẻ ‘tội đồ lịch sử’ của Xô Viết, vào những ngày ở đỉnh cao quyền lực nhất của mình, trong một chuyến thăm Ý, khi được một phóng viên người Ý hỏi rằng: “Perestroika” có ý nghĩa thế nào với người dân Liên Xô? Ghi chú thêm cho những ai chưa đọc qua lịch sử Xô Viết, thì Perestroika có nghĩa là “cải cách”, và là một trong những từ được nhắc đến nhiều nhất, khi nói về Xô Viết vào những năm 80 – 90, cùng với Uskorenie (tăng tốc), và Glasnost (công khai).
Khi đó, Gorbachev giơ tay mình lên, trên tay ông là chiếc đồng hồ Raketa Big ‘Zero’ – con đồng hồ rất độc đáo với việc thay vì số 12, họ dùng số 0; chỉ vào nó và nói: “với người dân Liên Xô, chúng tôi tin rằng mọi thứ đều bắt đầu từ con số 0.”
—
Dĩ nhiên, câu chuyện đó thuộc loại myth, nghĩa là khó kiểm chứng đúng hay sai. Người thì bảo ở tầm Gorbachev không thể đeo đồng hồ rẻ tiền thế (trời, một trong những đồng hồ mà Obama hay đeo nhất là Jorg-Gray 6500 – vốn được xem là hàng Tàu rẻ tiền, và giá chỉ khoảng $300, hay Bill Clinton vẫn đeo con Timex Easy Reader vốn chỉ có tầm $40 đấy thôi), người thì bảo với việc hay lý tưởng hóa mọi thứ, thì với tính cách của Gorbachev, hoàn toàn có khả năng ông đeo cái đồng hồ đầy-ý-nghĩa đó.
Đúng hoặc sai không biết, thật giả không quan trọng; chỉ biết câu chuyện đó đã gây trong tôi sự hứng thú kha khá. Tôi bắt đầu ý định tìm cho mình Raketa Big ‘Zero’ – con đồng hồ Xô Viết thật lạ ấy.
—
Đồng hồ Raketa bắt đầu được sản xuất từ năm 1961, bởi Petrodvorets Watch Factory ở Saint Petersburg. Đây là nhà sản xuất đồng hồ có tuổi lâu đời nhất Liên Xô, với lịch sử được viết về tận xa xưa vào năm 1721. Đồng hồ Raketa sau được sản xuất cho Hồng quân Liên Xô, hải quân Liên Xô, cho những đội thám hiểm Cực Bắc, hay cho cả người dân…
Raketa tiếng Liên Xô nghĩa là “tên lửa” (rocket). Sau khi phi hành gia huyền thoại Yuri Gagarin bay ra ngoài vũ trụ lần đầu tiên trong lịch sử nhân loại, ở Xô Viết, rất nhiều sản phẩm và nhãn hiệu được đặt theo sự kiện này. Để vinh danh Yuri Gagarin, Petrodvorets Watch Factory quyết định đổi tên đồng hồ của mình thành Raketa.
Sau sự sụp đổ của Liên Bang Xô Viết, Raketa cũng như nhiều công ty khác trên Liên Xô rơi vào tình cảnh khó khăn dẫn đến phá sản. Sau này, Raketa có trở lại với các kiểu thiết kế hiện đại và hoàn toàn mới, nhưng đó lại là câu chuyện khác.
—
Xin lại kể câu chuyện về quá trình tôi có con đồng hồ này. Mua Raketa Big ‘Zero’ thì thường không lo vấn đề về hàng giả. Vì hàng chỉ có vài chục đồng, lại kén người mua, chả ai thèm đi làm giả. Vấn đề cần lo là do đây là đồng hồ khá xưa (gái chia tay vài năm thôi đã gọi là tình xưa rồi, nói gì đồng hồ tới cả vài chục năm?), nên rất khó biết một cái đồng hồ chạy có tốt không, có gặp vấn đề gì không, đã được ‘bảo trì’ lau đánh bóng hay tra dầu gần đây không? Ở eBay search thì ra rất nhiều Raketa, đủ mọi thiết kế, giá tiền, nhìn hoa cả mắt, và trong đó chắc thau chẳng ít hơn vàng nhiều đâu.
Thế là tôi lang thang khắp Internet, không phải chú tâm tìm kiếm, nhưng mỗi ngày đều bỏ thời gian lê la đọc hết chỗ này đến chỗ nọ, và tìm được một cái tên: samun_povt. Tay này khá nổi tiếng trong số những người sưu tầm Raketa. Hắn thuộc dạng cuồng Raketa, hắn sưu tầm hầu như tất cả những con Raketa có thể, lau chùi đánh bóng, kiểm tra và bảo dưỡng chúng, trước khi đem bán với giá vô cùng phải chăng. Như tại thời điểm hiện tại, bộ sưu tập của tay này phải lên tới gần 400 con Raketa. Xem ảnh tay này chụp từng con đồng hồ ở đủ các góc cạnh, làm đẹp con đồng hồ đến mức nhiều nhất có thể, và quay lại video cho từng con đồng hồ, thì có thể thấy được niềm yêu thích của hắn ta với Raketa lớn thế nào.
Hắn ta bán Raketa không phải rẻ nhất, nhưng làm tôi thích, và an tâm nhất. Thế là tôi quyết định đặt mua con Raketa Big ‘Zero’ từ tay này.
Trong các loại Raketa mà hắn có, có vài cái tôi thích đặc biệt. Tôi đưa vài cái đó cho một đứa em đang du học ở Nga xem, để hỏi những dòng chữ trên đồng hồ viết gì (bởi Raketa sản xuất hàng chục loại khác nhau cho từng đơn vị quân đội, từng sự kiện khác nhau…), và một trong số đó, theo lời con bé, là cho Hải quân, và có chữ Hải – tên tôi ở trên đó. Tốt, không cần suy nghĩ nhiều, tôi đặt mua ngay.
—
Đúng như tôi từng dự đoán, Raketa Big ‘Zero’ không phải là con đồng hồ có nét đẹp ngỡ ngàng đến hoàn hảo như Strela, không thanh thoát như Poljot, cũng không mạnh mẽ như Vostok… mà tôi đang có. Trái lại, Raketa Big ‘Zero’ nhìn rất dị, với các con số to đùng và mặt đồng hồ in chữ Nga gì gì đó. Raketa Big ‘Zero’ không phải là dress watch, bảo casual watch thì chắc cũng không hợp, nhìn chung nó rơi vào category ‘lạ’, thích thì đeo thôi.
Tôi mua Raketa Big ‘Zero’, không phải vì nó đẹp, nó cuốn hút tôi ngay từ cái nhìn đầu tiên, và câu chuyện về câu nói của Gorbachev cũng chỉ là phần phụ, quan trọng nó cũng như trường hợp của tôi, khi phải bắt đầu cuộc sống ở một đất nước xa lạ từ con số 0. Và nó cũng là một trong những chứng nhân đi cùng lịch sử của một thời Xô Viết hùng mạnh dần đi đến vực thẳm; của một thời Xô Viết đau khổ và tan nát; của những cái tên đã đi vào lịch sử như những kẻ tội đồ, những kẻ phản bội, hay những tay gian hùng và thức thời.
Hồn Xô Viết giờ đây, một phần được giữ là trong những chiếc đồng hồ như thế này đây.
—
B.l.u.e