Nhân đọc lại “Bên kia Sông Đuống” – một trong những bài thơ hiếm hoi học ở bậc phổ thông trung học mà tới giờ mình vẫn còn nhớ lời, mình nghĩ tới album này, loay hoay tìm nghe lại và viết vài dòng.
Thơ Hoàng Cầm – oanh vàng Kinh Bắc, rất hay, nhưng chả hiểu sao không mấy nhạc sĩ đem mấy bài thơ của ông vào nhạc. Mình đoán là vì khó, thơ Hoàng Cầm dễ đọc, dễ hiểu với thi từ và ý thơ đơn giản, nhưng để chuyển tải cái mộc mạc giản đơn, nhẹ nhàng mà tinh tế ấy vào nhạc thì chắc khó. Có lẽ nhạc sĩ Phạm Duy là người hiếm hoi (hoặc duy nhất – correct me if i’m wrong) phổ thơ Hoàng Cầm.
Trong những cuốn hồi kí và các cuộc phỏng vấn của mình, Phạm Duy luôn khen ngợi và đánh giá Hoàng Cầm rất cao, từ nhân cách tới lãnh vực nghệ thuật. Phạm Duy thân với Hoàng Cầm từ hồi trên chiến khu Cao – Bắc – Lạng. Chính Phạm Duy cũng thừa nhận rằng ông chịu ảnh hưởng tình yêu nước từ Hoàng Cầm rất nhiều. Phạm Duy đã từng phổ thơ khá nhiều bài của thi sĩ Hoàng Cầm và được đông đảo thính giả yêu mến.
Lại nói về album này, album này được phát hành ở hải ngoại vào năm 1985, chủ yếu là các ca khúc của Hoàng Cầm, có xen vào vài ca khúc khác, như bài “Màu thời gian” thơ Đoàn Phú Tứ, hay hai bài sặc mùi ‘chống Cộng’ do Phạm Duy viết. Album do nhạc sĩ hòa âm phối khí được xem như là hay nhất hải ngoại, cũng là con ruột của Phạm Duy thực hiện. Ca sĩ trình bày bài hát này là Thái Hiền, cũng là con gái của Phạm Duy.
Đã nhắc đến thì lại phải nói tiếp, trong số các người con hay những người có liên quan trong đại gia đình Phạm Duy, thì Thái Hiền không được biết đến nhiều lắm. Ở làng nhạc hải ngoại, cái tên Thái Hiền cũng không nổi bật. Nhưng điều đó không có nghĩa Thái Hiền hát không hay. Mình thích Thái Hiền còn hơn thích cả Ý Lan. Thái Hiền sống khá nội tâm, khép kín, cô không đi show hay trình diễn ở các chương trình nhạc hội của Paris By Night hay Asia. Cô không có cái giọng kim cao đến chói xoáy thẳng vào óc người nghe như người dì là Thái Thanh, không có cái vẻ yểu điệu gió thổi mây bay như của người em họ Ý Lan, giọng của Thái Hiền nhẹ nhàng và thanh khiết hệt như tính cách của cô.
Lấy như bài “Lá diêu bông”. Bài này hát thành công nhất là Ý Lan, hát đúng cái chất ỡm ờ nửa khiêu khích nửa e thẹn của người con gái kinh Bắc. Lúc nghe Ý Lan chỉ cứ nghĩ ngoài Ý Lan ra không ai trình bày đạt hơn được nữa. Nghe lại Thái Hiền mới thấy khác. Dĩ nhiên cả 2 version đều mười phân vẹn mười. Ở Thái Hiền không đạt được chất ‘lẳng’ như khi Ý Lan hát, nhưng có cảm giác mộc mạc và nhẹ nhàng, như đúng một câu chuyện say nắng của những chàng trai nông thôn ngày đó – yêu rồi phải quên, giản đơn như vốn nó là thế.
Hay như bài “Cỗ bài tam cúc” (Cây tam cúc – Hoàng Cầm), tới câu:
Em đừng lớn nữa chị đừng đi
Nghe Thái Hiền hát yêu không chịu nổi.
Nếu có điểm mình không vừa ý với album này thì đó là nhạc sĩ Phạm Duy nói quá nhiều, nếu bỏ bớt đi những lời ông tỉ tê nói, cùng 2 bài ‘chống Cộng’ thêm vào cuối album thì có thể với mình sẽ là album tuyệt vời. Thôi đành chép miệng vừa chuyển bài thì kéo cho forward khúc đầu vậy. Giọng Thái Hiền quá hay, đang nghe lại lần nữa tới câu
Trăm năm tình cũ lìa không hận
Thà khép mày hoa, thiếp phụ chàng
Lại không nhịn nổi mà vỗ đùi đánh đét một cái.
À, nghe thì nên nghe thêm bài “Bên kia sông Đuống” mà Phạm Duy phổ thơ năm 2010, do Mỹ Linh trình bày, để hoàn toàn đắm chìm vào không khí nhạc Phạm Duy – thơ Hoàng Cầm trọn vẹn nhất…